Rejestracja i prowadzenie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Niemczech

Wiele polskich firm decyduje się na ekspansję na rynki zagraniczne, a rynek niemiecki stwarza świetne warunki oraz ma ogromny potencjał dla wielu branż. Choć nie ma jednego złotego środka na sukces, to jednak warto korzystać z doświadczenia firm, które od lat z powodzeniem działają na międzynarodowej arenie. Na podstawie wieloletniego doświadczenia (naszego oraz firm, z którymi współpracujemy), a także dobrej znajomości niemieckiego rynku, przygotowaliśmy zestawienie punktów, które są ważnymi elementami dobrze prosperującej firmy w Niemczech - zarówno na etapie planowania, jak i tworzenia oraz dalszego rozwoju firmy

ETAP I: Planujemy

1. Przeanalizuj swój pomysł na biznes
   • Określ potencjał swojego pomysłu na biznes np. za pomocą analizy SWOT (mocne strony/ słabe strony/ szanse/ zagrożenia).
   • Przeprowadź analizę rynku, np. z wykorzystaniem modelu Pięciu Sił Portera (analiza konkurencji/ analiza branży/ analiza klienta/ analiza kanałów dystrybucji/ analiza sprzedaży).
   • Upewnij się, że istnieje zapotrzebowanie na Twój produkt z punktu widzenia niemieckiego klienta - działa to najlepiej, jeśli Twój pomysł rozwiązuje problem klienta. Pomocny tu może okazać się np. program Helium10 oraz liczne narzędzia Google.
2. Sprawdź formalności

   Sprawdzenie wymogów prawnych przed założeniem firmy jest bardzo ważne, należy wziąć pod uwagę przede wszystkim poniższe aspekty.

   • Ustal, czy planowana działalność wymaga pozwoleń lub licencji. Przykładowo - listę zawodów rzemieślniczych, które wymagają pozwoleń w Niemczech, znajdziesz tutaj, a tutaj znajdziesz informację dotyczącą zawodów regulowanych w Niemczech oraz branż, w których wymagane są pozwolenia/licencje itp.
   • Sprawdź prawa do znaku towarowego przed założeniem firmy oraz zweryfikuj, czy dany pomysł nie został już opatentowany (można sprawdzić np. na stronie Deutsches Patent- und Markenamt).
3. Zaplanuj odpowiednią strategię marketingową dla swojego produktu
   • Określ swoją grupę docelową oraz zdecyduj, w jaki sposób chcesz wprowadzić swój produkt/usługę do wybranej grupy docelowej. Jeśli chcesz wystawiać swoje produkty np. na platformie Amazon, zastanów się, czy chcesz to robić samemu, czy może zlecić to wyspecjalizowanej firmie.
   • Określ odpowiednie działania marketingowe. Zdecyduj, czy stawiasz na działania offline (np. ulotki, plakaty reklamowe), czy online (np. Google Ads, E-Mail Marketing, Mail Marketing, SocialMedia Marketing - Facebook, Youtube, Instagram, TikTok itd.) i zacznij przygotowania w tym kierunku.
4. Wybierz odpowiednią formę prawną dla swojego przyszłego przedsiębiorstwa

   Nie wiesz, na którą formę prawną się zdecydować? Najlepiej skorzystać z rady profesjonalisty (doradca prawny, doradca podatkowy na rynku niemieckim, gdyż należy wziąć pod uwagę nie tylko specyfikę i rozmiar planowanej działalności, ale także (lub – przede wszystkim) aspekty prawne i podatkowe.

   Rejestracja spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (niem. Gesellschaft mit beschränkter Haftung, skrót GmbH) oraz spółki przedsiębiorców z ograniczoną odpowiedzialnością (niem. Unternehmensgesellschaft (haftungsbeschränkt), skrót UG) jest popularnym wyborem dla małych i średnich przedsiębiorstw. O ile forma GmbH nie jest czymś nowym dla polskich przedsiębiorców, o tyle zasady działania UG często wzbudzają wątpliwości. UG, często nazywana Mini-GmbH lub 1-Euro-GmbH, jest specjalną formą GmbH i choć praktycznie obie formy opierają się na tych samych zasadach prawnych, a ich cechą charakterystyczną jest ograniczenie odpowiedzialności wspólników za zobowiązania spółki do wysokości kapitału zakładowego (poza sytuacjami wyjątkowymi), to jednak istnieje kilka ważnych różnic. Największą różnicą między tymi dwiema formami prawnymi jest wysokość kapitału zakładowego: podczas gdy UG można założyć od 1€ na wspólnika, formacja GmbH wymaga 25.000€ (ustawodawca dopuścił opcję, aby przy rejestracji spółki jej wspólnicy wpłacili jedynie co najmniej połowę tej kwoty, tj. min 12.500€, natomiast reszta podlega wpłacie na wezwanie spółki). Niski kapitał UG musi być corocznie zwiększany poprzez rezerwy, natomiast obowiązek ten nie dotyczy GmbH. Tutaj zostały przedstawione główne różnice między formą prawną UG i GmbH.

5. Znajdź odpowiednie biuro/siedzibę

   Jednym z głównych wyzwań, przed którymi stoją początkujący przedsiębiorcy, jest wybór odpowiedniego lokum. Niemiecki adres jest praktycznie konieczny w procesie zakładania i prosperowania spółki w Niemczech, przy czym bardzo istotne jest, aby poczta firmowa mogła być bezproblemowo pod dany adres dostarczana. Własne biuro w prestiżowej lokalizacji to świetna wizytówka firmy, ale niestety nie każdy przedsiębiorca (zwłaszcza na starcie) jest w stanie sobie na to pozwolić. Często świetnym rozwiązaniem są biura co-workingowe, więcej na ten temat tu. Na pewno warto tę kwestię dobrze przemyśleć i znaleźć siedzibę firmy, która będzie najlepiej odpowiadać naszym potrzebom, a także wymogom prawnym w Niemczech. Poza tym różne lokalizacje w Niemczech mają różne stawki podatkowe, przy wyborze siedziby na pewno warto to też sprawdzić i wziąć pod uwagę.

6. Zaplanuj i przygotuj swoje finanse
   • Oblicz swoje osobiste i biznesowe potrzeby finansowe (m.in. wynajem i urządzenie biura, opłaty potrzebne na rejestrację i wystartowanie, zastanów się, czy potrzebujesz pracowników do swojego start-upu itd.).
   • Określ cenę swojego przyszłego produktu/ usług.
   • Znajdź odpowiednie finansowanie, a może są w twojej branży jakieś dofinansowania?
7. Zweryfikuj nazwę firmy przed rejestracją

   Przy wyborze nazwy należy przestrzegać ogólnych zasad określonych w niemieckim prawie spółek handlowych, m.in. nazwa musi być odpowiednia dobrana do jej identyfikacji i powinna mieć charakter wyróżniający. Rynek niemiecki jest zdecydowanie dużym rynkiem i trzeba się liczyć z tym, że wiele nazw na rynku jest po prostu zajętych lub zastrzeżonych. Często zdarza się, że przedsiębiorcy dość bezrefleksyjnie wybierają nazwy dla swoich spółek, ograniczając się jedynie do poszukiwań w wyszukiwarce Google. Problem w tym, że takie sprawdzenie dostępności nazwy firmy zdecydowanie jest niewystarczające, a wybór zajętej lub zastrzeżonej nazwy w efekcie może skutkować cofnięciem wniosku o wpis do KRS. Według niemieckiego kodeksu spółek handlowych nazwa spółki musi się różnic od firm zarejestrowanych w danym miejscu. Pomocna w weryfikacji nazwy spółki jest IHK, czyli Izba Handlowo-Przemysłowa – zgłaszamy się do IHK w rejonie, w którym będziemy meldować spółkę lub zlecamy to kancelarii, która zajmuje się rejestracją naszej spółki. Większość placówek IHK oferuje bezpłatną weryfikację nazwy, zanim zostanie ona zgłoszona do Sądu Rejestrowego, w niektórych placówkach jest pobierana za to opłata (np. w Berlinie). Przy wyborze odpowiedniej nazwy spółki powinniśmy kierować się nie tylko wymogami formalnymi, ale także wziąć pod uwagę inne czynniki, takie jak ogólne brzmienie tej nazwy, ewentualne skojarzenia czy łatwość jej zrozumienia. Warto zadać sobie pytanie, czy potencjalni kontrahenci potrafią poprawnie wymówić nazwę? Jeśli zainteresowany źle zrozumie nazwę lub ja błędnie wpisze w wyszukiwarce Google, bardzo możliwe, że wyląduje na złej stronie lub dość szybko się zniechęci. Również wysyłanie maila na adres, w którym zawarta jest trudna nazwa firmy, zwiększa ryzyko popełnienia błędu i w efekcie mail nie trafia do adresata. Oczywiście też przy wyborze nazwy koniecznie warto sprawdzić dostępność domen internetowych.

   W dzisiejszych czasach warto dobrać nazwę tak, aby sprawdziła się także na arenie międzynarodowej – należy pamiętać, że rynek niemiecki jest optymalnym punktem wyjścia na inne rynki eksportowe (także o wymiarze globalnym), a dobrze dobrana nazwa jest naszą wizytówką. Zdecydowanie warto także zweryfikować znaczenie wybranej nazwy w innych językach, aby nie doprowadzić do dwuznaczności w jej odbiorze przez obcokrajowców.

8. Odpowiednio sprecyzuj przedmiot działalności spółki

   Przedmiot działalności spółki zostaje wpisany do rejestru handlowego i powinien być sformułowany w sposób zrozumiały i konkretny oraz jasno odzwierciedlać działania, które prowadzi przedsiębiorstwo. Dyrektor zarządzający jest generalnie zobowiązany do działania w ramach określonego w umowie spółki przedmiotu działalności przedsiębiorstwa. Jeżeli przedmiot działalności spółki ma zostać zmieniony w późniejszym terminie, wymagana jest w tym celu zmiana umowy spółki, która musi zostać potwierdzona notarialnie. Nieprawidłowy lub zbyt ogólny opis przedmiotu działalności może zostać odrzucony przez sąd rejestrowy (uwaga: w Niemczech nie ma odpowiednika polskiego PKD). Szeroko rozpowszechnione rozszerzające dodatki i uzupełnienia są dopuszczalne, o ile można rozpoznać ich związek z obiektem głównym, jak np. w tym przypadku czynności "wykonywanie prac ogrodniczych oraz wszystkich prac z nimi związanych". Natomiast uzupełnienie w rodzaju " i wszystkie inne sprawy" jest zdecydowanie zbyt ogólne i tym samym niedopuszczalne, ponieważ takie uzupełnienie nie odpowiada już ograniczającej funkcji przedmiotu działalności spółki.

ETAP II: Wdrażamy

9. Zarejestruj spółkę

   Jeżeli wybrana przez Ciebie forma prawna to GmbH lub UG, rejestrację dokonuje się notarialnie, a po przekazaniu potwierdzenia wpłaty kapitału, następuje wpis spółki do rejestru handlowego. Więcej na ten temat przeczytasz tu.

   Zarówno w przypadku GmbH jak i UG spółka nabywa osobowość prawną w momencie dokonania wpisu do rejestru handlowego (osoba działająca w imieniu spółki przed dokonaniem wpisu odpowiada majątkiem osobistym). Generalnie we wpisie do rejestru znajdują się takie informacje, jak dane dotyczące organu wydającego wpis oraz numer wpisu (HRB), nazwa, siedziba i przedmiot działalności spółki, wysokość kapitału zakładowego, sposób reprezentacji, członkowie zarządu, forma prawna, data podpisania umowy spółki oraz data wpisu do rejestru. Dostęp do tych informacji ma charakter publiczny, a za wpis pobierana jest opłata w formie zaliczki lub też po opublikowaniu wpisu, w zależności od lokalizacji sądu rejestrowego. Tu należy zachować ostrożność, gdyż jej brak może skutkować sporym, niepotrzebnym obciążeniem finansowym. Ogłoszenie o wpisie do publicznego rejestru handlowego jest często wykorzystywane przez prywatnych usługodawców do wystawiania faktur za wpis spółki do rejestru prywatnego lub prywatnej bazy danych, które wyglądają jak faktury urzędowe, dlatego należy uważać na liczne fałszywe rejestry. Często ich oferty są wzorowane na oryginalnych dokumentach dotyczących opłat sądowych, nie są to jednak faktury za rejestrację w publicznym rejestrze handlowym, gdyż te wystawiane są wyłącznie przez kasę właściwego sądu. Pod żadnym pozorem nie należy płacić, jeśli nie ma się pewności, że faktura jest oryginałem z rejestru handlowego. Co powinno zwrócić szczególnie naszą uwagę? Nazwa nadawcy imitacji oryginałów często zawiera terminy "trade" i "commerce", w piśmie z reguły widnieje symbol godła lub orła oraz często podawane są liczne paragrafy prawne, które powinny robić poważne wrażenie. Poza tym do wezwań do zapłaty fałszywym rejestrom załączony zostaje już wypełniony odcinek przekazu pieniężnego, często też z krótkim terminem płatności (krótki termin płatności, często wynoszący zaledwie kilka dni, ma na celu nakłonienie przedsiębiorców do szybkiego opłacenia faktury). Warto też zwrócić uwagę na drobny druk, bo dzięki temu fałszywe faktury można samemu łatwo zdemaskować, np. jeśli widnieje na nich informacja, że jest to opłata opcjonalna (dobrowolna) lub wyłącznie oferta. Jeśli ma się wątpliwości co do autentyczności dokumentu, można skonsultować to z właściwym urzędem, jak np. lokalnym IHK, właściwym sądem rejonowym lub też z notariuszem.

10. Otwórz rachunek bankowy

    Dzięki kontu biznesowemu można prowadzić przejrzystą księgowość, która spełnia wymagania przepisów podatkowych. Otwarcie firmowego rachunku wbrew pozorom nie jest zawsze szybką i prostą procedurą, zwłaszcza biorąc pod uwagę obecną sytuację ekonomiczną na świecie. Nie wszystkie niemieckie banki są skłonne otworzyć konto biznesowe osobom, które np. nie władają komunikatywnie językiem niemieckim - oczywiście często przydatna okazuje się znajomość języka angielskiego. Do wyboru mamy klasyczne banki branżowe, takie jak Deutsche Bank, Commerzbank, Postbank, kasy oszczędnościowe (Targobank czy Volks- und Raiffeisenbanken), banki internetowe takie jak GRENKE Bank, SkatBank czy Netbank oraz tzw. FinTechy (należą do nich np. Fidor Bank, Holvi, N26, FINOM).

11. Zamelduj działalność gospodarczą w urzędzie ds. gospodarczych (niem. Gewerbeanmeldung)

    Zgłoszenia działalności gospodarczej należy zgodnie z § 14 niem. ustawy o działalności gospodarczej (GewO) dokonać w odpowiednim czasie w lokalnym urzędzie ds. gospodarczych (Gewerbeamt).Wraz z zarejestrowaniem działalności informację o tym fakcie otrzymują m.in. urząd skarbowy, IHK lub Izba Rzemieślnicza oraz Amt für Arbeitsschutz (odpowiednik polskiej Inspekcji Pracy).

12. Zajmij się rejestracją podatkową spółki (w tym wystąpienie o numery podatkowe)

    Bardzo ważną formalnością jest rejestracja podatkowa spółki. Z reguły niemiecki urząd skarbowy dostaje od sądu rejestrowego automatycznie informację o nowej spółce i wysyła nam formularz do wypełnienia (niem. Fragebogen zur steuerlichen Erfassung), który należy rzetelnie wypełnić i odesłać do urzędu skarbowego. Urząd skarbowy przed nadaniem numeru podatkowego sprawdza informacje podane w formularzu, w szczególności, czy osoba prowadząca działalność gospodarczą posiada własny lokal użytkowy. Więcej informacji nt. rodzajów i wysokości podatków w Niemczech można znaleźć tu.

ETAP III: Mam firmę, co dalej?

13. Stwórz logo dla swojej firmy

    Odpowiednie logo jest niezwykle ważne dla firmy – jest ono poniekąd znakiem rozpoznawczym i ambasadorem marki - reprezentuje firmę w uproszczonej formie. Logo to indywidualny znak firmowy, który powinien zapadać w pamięć i dobrze kojarzyć się z firmą, odpowiednio zaprojektowane logo budzi zaufanie już podczas pierwszego kontaktu.

14. Wyrób pieczątkę firmową

    W zasadzie nie ma podstawy prawnej, która nakazywałaby stosowanie pieczątki firmowej, co oznacza, że żadna firma w Niemczech nie jest zobowiązana do jej posiadania. Jednak w praktyce - posiadanie pieczątki firmowej czyni firmę bardziej wiarygodną i upraszcza korespondencję biznesową. Nie jest to niezbędne, ale na pewno praktyczne rozwiązanie, poza tym wskazuje, że potencjalny klient ma do czynienia z profesjonalną firmą. Zalecane jest, aby następujące informacje znalazły się na pieczęci firmowej:

    • nazwa przedsiębiorstwa;
    • forma prawna/ KRS;
    • adres przedsiębiorstwa;
    • numer identyfikacji podatkowej;
    • dane kontaktowe (numer telefonu, adres e-mail).
15. Zadbaj o odpowiednią komunikację z klientami

    Założyłeś już maila firmowego, telefon a nawet fax, ale coś nadal nie gra? Warto zadbać o sprawną komunikację z niemieckim klientem – jeśli sam nie władasz językiem niemieckim, zatrudnij osobę z odpowiednimi kwalifikacjami lub zleć obsługę klienta na niemieckim rynku firmie zewnętrznej.

16. Stwórz stronę internetową

    Prezencja firmy w Internecie w dzisiejszych czasach jest wręcz konieczna, jej brak może negatywnie odbić się na naszym wizerunku. Przy tworzeniu niemieckiej strony internetowej zwróć szczególną uwagę na takie wymogi prawne, jak np. dodanie tzw. Impressum, które służy głównie identyfikacji firmy (na podstawie niemieckiej ustawy o mediach §5 Telemediengesetz oraz §55 Rundfunkstaatsvertrag). Warto zlecić sprawdzenie niemieckiej wersji strony osobie, która włada językiem niemieckim na poziomie native. Poza tym warto dodać informacje o plikach cookie, czy też informacje o ochronie danych osobowych oraz dotyczące praw autorskich.

17. Zatrudnij swojego pierwszego pracownika

    Wystąp do Federalnej Agencji Pracy o nadanie numeru pracodawcy. Należy pamiętać, że w Niemczech obowiązuje obecnie (2022 r.) stawka minimalna 9,82€/h brutto (w niektórych branżach ta stawka jest wyższa).

    O czym muszą pamiętać pracodawcy w Niemczech przyjmujący nowych pracowników?

    • Zgłoszenie nowych pracowników do kasy chorych.
    • Opłacaniem składek na ubezpieczenie społeczne.
    • Zgłaszanie pracowników do odpowiedniej ustawowej kasy ubezpieczenia wypadkowego.
    • Złożenie rocznego sprawozdania finansowego.
    • Wyrejestrowanie na czas pracowników, którzy opuszczają firmę.
18. Zarejestruj swoją firmę w odpowiednich instytucjach

    Poza wspomnianymi formalnościami, jak zgłoszenie UG/GmbH do sądu rejestrowego, rejestracja podatkowa czy w urzędzie ds. gospodarczych, przedsiębiorstwo musi zostać także zarejestrowane we właściwym związku zawodowym (Berufsgenossenschaft). Jeśli nie jest jasne, który związek zawodowy jest właściwy, można zasięgnąć porady telefonicznej w organizacji patronackiej DGUV (Deutsche Gesetzliche Unfallversicherung). Poza tym należy pamiętać o obowiązkowej przynależności do lokalnej siedziby IHK, a w przypadku rzemiosła – do lokalnej siedziby Handwerkskammer.

19. Wystaw swój pierwszy rachunek

    Samodzielny przedsiębiorca jest zobowiązany do wystawiania rachunków swoim zleceniodawcom/ klientom. Poprawny rachunek musi z reguły zawierać przynajmniej następujące dane:

    • numer podatkowy, nadany urząd skarbowy;
    • nazwę i adres firmy oraz nazwę i adres firmy kontrahenta;
    • datę wystawienia rachunku, wykonania usługi i jego bieżący numer;
    • opis wykonanej usługi (rodzaj i zakres usługi, liczba i rodzaj dostarczonego towaru) oraz odpowiednia stawka podatku VAT;
    • numer HRB (niemiecki odpowiednik polskiego KRS) oraz właściwy sąd rejestrowy.
20. Pamiętaj o ważnych kwestiach prawnych

    Nie zapominaj o obowiązkach, takich jak np. rejestracja w Transparenzregister, o obowiązujących zasadach RODO czy też obowiązkach w zakresie opakowań wprowadzanych do obrotu w Niemczech, wynikających z niemieckiej ustawy o opakowaniach (niem. VeprackG). Również do obowiązków należy zarejestrowanie się i opłacanie abonamentu Rundfunkbeitrag (abonament radiowo-telewizyjny w Niemczech).

21. Pamiętaj o sumiennym prowadzeniu księgowości i odprowadzaniu podatków

    Jeśli chcesz z powodzeniem prowadzić firmę w Niemczech, nie możesz sobie pozwolić na jakiekolwiek nieprawidłowości w księgowości! Zalecamy skorzystanie z profesjonalnych usług biura księgowo-podatkowego.

    Główne podatki dla przedsiębiorców w Niemczech to: podatek dochodowy od osób fizycznych (niem. Einkommensteuer), w przypadku spółek kapitałowych – podatek dochodowy od osób prawnych (niem. Körperschaftsteuer) + podatek od dochodu z kapitału (Kapitalertragssteuer), podatek od prowadzenia działalności gospodarczej (niem. Gewerbesteuer) oraz podatek obrotowy (niem. Umsatzsteuer/Mehrwertsteuer). Więcej o podatkach i ich wysokości pisaliśmy tu. Przedsiębiorcy są zobowiązani również do dokonywania ewentualnych bieżących zgłoszeń do urzędu skarbowego oraz zaliczkowych płatności, natomiast po upływie danego roku do oddania odpowiedniego zeznania podatkowego.

22. Optymalizuj płynność finansową swojej firmy

    Najlepiej od razu ustalić jasne zasady współpracy, określić reguły realizacji zleceń czy sprzedaży towarów oraz wybrać sposoby zabezpieczania płatności. W celu optymalizacji płynności finansowej pomocne będą takie narzędzia/usługi, jak:

    • Weryfikacja partnerów biznesowych

      Zanim nawiąże się współpracę z nowych kontrahentem i zostanie podpisana umowa, warto najpierw sprawdzić klienta, korzystając z różnych ogólnodostępnych źródeł (na przykład z usług wywiadowni gospodarczej - Creditreform), włącznie z opiniami na jego temat w Internecie. Należy także sprawdzić, czy nowy kontrahent nie figuruje na listach dłużników.

    • Factoring

      W dużym skrócie polega to na sprzedaży wierzytelności handlowych w postaci faktury. Zleceniodawca wystawia fakturę i przekazuje ją wyspecjalizowanej firmie – faktorowi, w zamian otrzymuje kwotę z faktury przed terminem płatności, zazwyczaj już w ciągu kilku godzin, pomniejszoną o kilka procent – to wynagrodzenie faktora. Plusem takiego rozwiązania jest fakt, że pieniądze z faktoringu otrzymujesz niemalże natychmiast.

23. Nie zapomnij o ubezpieczeniu Twojej firmy i siebie!

    Otwierając firmę w Niemczech, warto już na początku wziąć pod uwagę potencjalne ryzyka i odpowiednio przed nimi się zabezpieczyć – poniżej przedstawiamy najważniejsze ubezpieczenia dla firm w Niemczech, służące ich ochronie oraz minimalizacji ryzyka:

    • Odpowiedzialność zawodowa (niem. Berufshaftpflichtversicherung)

      Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej zawodowej służy jako ubezpieczenie biznesowe dla niektórych zawodów w celu ochrony przed roszczeniami odszkodowawczymi za straty finansowe powstałe w trakcie świadczenia usług, przykładem może być działalność doradcza lub opieka medyczna.

    • Ubezpieczenie dyrektorów i kadry kierowniczej (niem. Director & Officers – Versicherung)

      Ubezpieczenie Director & Officers (w skrócie D&O) to ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej w biznesie skierowane do dyrektorów zarządzających i członków zarządu. Ubezpieczenie to obejmuje więc ryzyko odpowiedzialności cywilnej osób działających w imieniu spółki - ochrona dotyczy tylko organów wykonawczych i kadry kierowniczej, ale nie samego przedsiębiorstwa.

    • Ubezpieczenie odpowiedzialności za produkt (niem. Produkthaftpflicht)

      Polisa ubezpieczeniowa dla firm, która pokrywa ewentualne szkody wyrządzone osobom trzecim przez wadliwe produkt. Odpowiedzialność za produkt to ubezpieczenie biznesowe, które jest szczególnie istotne dla branży produkcyjnej, a także dostawców i licencjobiorców.

    • Ubezpieczenie ochrony prawnej (niem. Rechtschutzversicherung)

      Na ewentualny spór prawny oraz związane z tym niejednokrotnie wysokie koszty prawnicze czy sądowe, warto się odpowiednio przygotować tutaj bardzo pomocne może okazać się ubezpieczenie ochrony prawnej.